Yedi Meşaleciler: Ortaya Çıkışı ve Temsilcileri

Yedi Meşaleciler

Yedi Meşaleciler (1928-1933), Cumhuriyet döneminin ilk edebi topluluğudur. Beş Hececiler‘e tepki olarak ortaya çıkmıştır. Eserlerini Yedi Meşale adlı bir kitapta toplayan bu genç sanatçılar, kitabın ön sözünde şiirle ilgili görüşlerini ortaya koymuşlardır. Kitabın yayımlanmasından iki ay sonra ise Meşale isimli bir dergi çıkarmışlardır. Fakat, şiirde bir yenilik ortaya koymak düşüncesiyle bir araya gelen bu yedi sanat sevdalısı gencin yetenekleri ve birikimleri, ne yazık ki bu edebi hareketin uzun soluklu olmasını sağlayamamış; çalışmaları 8 sayıyla sınırlı kalmıştır.

1. Ortaya Çıkışı

Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında ortaya çıkan Yedi Meşaleciler (1928-1933), 1928’de Ahmet İhsan Tokgöz‘e ait matbaada Halit Fahri Ozansoy‘a yardımcı olan sanat sevdalısı -altısı şair, biri öykü yazarı- yedi gencin eserlerini Yedi Meşale ismiyle kitaplaştırarak kurdukları bir topluluktur.

Yedi Meşaleciler edebi topluluğunun bu genç isimleri, Yahya Kemal ve Ahmet Haşim gibi önemli isimlerin desteğini alırlar. Yahya Kemal, gençlere, kendilerine yöneltilen olumsuz eleştirilerden çok fazla etkilenmemeleri, yapılan övgülere de pek fazla aldanmamaları konusunda öğüt verirken, Ahmet Haşim ise, Yedi Meşale adlı kitabın çıkışından iki ay sonra yayımlanan Meşale dergisinde yazmış olduğu başyazının son kısmında, “Henüz bahar manzarası içinde, taze yaprak gürültüleriyle sallanan bu fidanları, tekemmül etmiş bir ağaç tarzında tenkit etmek insafsızlık olur. Gençliğin ekseriyetle meziyet tohumu olan kusurlarını sevmeyenler, onda sevecek pek az şey bulurlar.” cümleleriyle onları yüreklendirir.

Çalışmaları 8 sayıyla sınırlı kalan topluluk, Yedi Meşale adlı kitaplarının ön sözünde şiirle ilgili görüşlerine yer vermişlerdir. Kitabın ön sözünden anlaşıldığı kadarıyla şiirde bir yenilik ortaya koymak düşüncesinde olan Yedi Meşaleciler, hareket noktalarının “canlılık”, “daima yenilik” ve “samimiyet” üzerine kurulu olduğunu ifade etmişler; kendilerinden önceki edebi hareketleri “renksiz” ve “soluk” olarak nitelemişlerdir. Fakat bu ifadelerine rağmen, ne yazık ki, kendilerinden önceki nesilden daha üstün bir edebi faaliyet ortaya koyamamış, edebiyatımızda bir akım başlatamamış ve bir okul niteliği kazanamamışlardır. Ancak bütün bunlara rağmen, edebiyatımızın aksayan yönlerine dikkat çekerek faydalı olmayı başarmışlardır.

2. Temsilcileri

Bu sanatsever gençlerin yetenekleri ve birikimleri yeni bir dönüşüm ortaya koyacak güçte olamamıştır. Bu genç kuşaktan sadece Ziya Osman Saba, güçlü bir şair olarak karşımıza çıkar. Saba, Yedi Meşaleciler arasında söyleyiş bakımından, diğerlerinden ayrılarak kendi kişiliğini bulmuş tek şair olarak karşımıza çıkar. Şiirlerinde insan sevgisiyle dolup taşan bir kalbin yansımalarını gördüğümüz Ziya Osman Saba, yaşamayı seven, küçük şeylerden bile mutlu olmasını bilen bir insandır. Fransız şiirinin şekillendirdiği bir yönelimle şiir iklimini oluşturan şairin dili sürekli olarak saflaşma eğilimi gösterir. Şiirlerini Sebil ve Güvercinler (1943), Nefes Almak (1957) ve Geçen Zaman-Nefes Almak (1974) adlı kitaplarında bir araya getirmiştir.

Bu topluluk içerisinde Fransız edebiyatının izlenimci yanını örnek alan Sabri Esat Siyavuşgil, renkli ve özgün imge dünyasıyla dikkati çeker. Siyavuşgil’in, Yedi Meşale kitabının ön sözünde yer alan ilkelere en çok bağlı kalan sanatçı olduğunu söyleyebiliriz. “Tabiat”, “eşya”, “insanın tabiat ve eşya ile bağlantısı” şiirlerinin temalarını oluşturur. Siyavuşgil, hayatının sonuna değin sanatkar kişiliğinden çok bilim adamı kimliğiyle karşımıza çıkar. Nazım şekli olarak üçlük ve dörtlükleri benimseyen sanatçı, hece ölçüsünün değişik kalıplarıyla şiirlerini kaleme almıştır. Şiirlerini, Odalar ve Sofalar (1933) adlı kitabında toplamıştır.

Bu hareket içerisinde, topluluğun diğer üyelerinden farklı olarak Kenan Hulusi Koray şiir yazmamıştır. Öyküleriyle tanınan Koray’ın eserleri sosyal ve psikolojik olmak üzere iki ayrı grupta toplanabilir. Yedi Meşale‘de yayımlanan Abajur, Deniz Feneri ve Bir Mezarcının Hayatı başlıklı öyküleriyle tanınmıştır. Öykülerini, Bir Yudum Su (1929), Bahar Hikâyeleri (1939), Son Öpüş (1939) ve Bir Otelde Yedi Kişi (1940) adlı dört kitapta bir araya getirmiştir.

Türk edebiyatının önemli araştırmacılarından olan Cevdet Kudret, Baudelaire ve Ahmet Haşim’e olan yakınlığı sebebiyle, bu edebi topluluğun üyeleri arasında saf şiire en yakın isimlerden biridir. Toplumsal sorunlara olan ilgisi, aynı zamanda bir hukukçu da olması dolayısıyla şiirden uzaklaşmasına sebep olmuştur. Edebiyatın her türünde eser veren sanatçının şiirlerinde, nazım şekli olarak daha çok, üçlükleri kullandığı görülür. Şiirlerini döneminde büyük yankılar uyandırmış olan Birinci Perde (1929) adlı eserinde bir araya getirmiştir.

Yedi Meşale‘nin ön sözünde belirtilen ilke ve görüşler dışında kendi aşk ve duygularını da dile getiren Yaşar Nabi Nayır, toplumun acılarına ve çeşitli sorunlarına eğilmesiyle dikkat çeken bir şair kimliğiyle karşımıza çıkar. Şiirlerini üçlük ve dörtlük nazım biçimleriyle kaleme almış, nazım ölçüsü olarak da hece ölçüsünü kullanmıştır. İlk şiirlerinde söyleyiş bakımından Beş Hececiler’e yaklaştığı görülür. Şiirlerini Kahramanlar (1929) ve Onar Mısra (1932) adlı kitaplarında bir araya getirmiştir.

Vasfi Mahir Kocatürk, edebiyat araştırmacısı kimliğiyle karşımıza çıkar. Hece ölçüsüyle yazmış olduğu şiirleri lirik bir nitelik taşımakla birlikte, dil bakımından yaratıcı bir hamle ortaya koyacak özgünlüğü barındırmamaktadır. Şiirlerini Tunç Sesleri (1935), Geçmiş Geceler (1936), Bizim Türküler (1937), Ergenekon (1941) adlı kitaplarında toplamıştır.

Muammer Lütfi Bahşi, bu edebi hareketin en az tanınan sanatçısıdır. Yedi Meşale topluluğundan çok erken ayrılması dolayısıyla herhangi bir kitap yayımlayamamış, şiirleri ise çeşitli dergilerde dağınık bir şekilde kalmıştır.

Bu hareketin temsilcileri maddeler halinde aşağıdaki gibidir:

• Ziya Osman Saba (1910-1957)
• Sabri Esat Siyavuşgil (1907-1968)
• Kenan Hulusi Koray (1906-1943)
• Cevdet Kudret Solok (1907-1992)
• Yaşar Nabi Nayır (1908-1981)
• Vasfi Mahir Kocatürk (1907-1961)
• Muammer Lütfi Bahşi (1903-1947)

Kaynakça:

• Önertoy, Olcay, “Cumhuriyet Döneminin İlk Edebi Topluluğu: Yedi Meşaleciler“, (Erişim Tarihi: 2019.07.18).
• Korkmaz, Ramazan vd. (2015), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000, İstanbul: Grafiker Yay.